Aangezien er zo veel mensen zijn die moeite hebben met het verzorgen van de manen en staart van hun edele viervoeter, heb ik besloten hier eens een stukje over te schrijven :)
Zelf ben ik al ruim 12 jaar lang gelukkige eigenaresse van een tinker die gezegend is met een flinke bos haar, en daarnaast verzorg ik ook nog eens een belg, die eveneens een flinke vliegenmepper heeft.
Ik durf dus wel te zeggen dat ik de nodige ervaring heb mogen opdoen. Na zelf een tijdje met mijn handen in mijn eigen haar te hebben gezeten, ben ik me gaan inlezen en heb veel verschillende methodes uitgeprobeerd.

Ik krijg vaak de vraag: ‘Jouw paarden hebben zo ontzettend veel haar. Hoe doe je dat? Kan mijn paard ook zo’n mooie staart krijgen?’

Een dikkere staart is in veel gevallen mogelijk. Maar houd er rekening mee dat zo’n volle staart ook de nodige verzorging vergt.

De hoeveelheid en gezondheid van het haar is afhankelijk van meerdere factoren. De vijf belangrijkste zijn:

• Aanleg
  Net zoals bij mensen, is ook bij paarden de lengte en dikte van het haar genetisch bepaald.

• Leefomgeving
  Een gezond en gelukkig paard zal een betere haargroei hebben.

• Voeding
  Ook de voeding kan heel veel invloed hebben op de haargroei en/of haaruitval. Vooral tekorten aan bepaalde vitamines en mineralen kunnen leiden tot haaruitval. Maar er zijn ook supplementen die gevoerd kunnen worden voor gewoon wat extra glans, zoals lijnzaadolie. Verder kan een paard natuurlijk allergisch of overgevoelig zijn voor een bepaald soort voer.

• Ziektes en aandoeningen
  Soms zijn er medische oorzaken voor haarverlies of een slechte haargroei.

• Verzorging
  Hoewel een paard van zichzelf erg zuinig is op zijn staart, heb ik toch een aantal verzorgings-tips voor een nog dikkere, mooiere staart.

Aanleg

Het haar groeit tot een bepaalde lengte, en stopt dan met groeien.
Bij sommige paarden worden de manen nooit langer dan bv 30 cm, terwijl het bij andere paarden oneindig lang blijft doorgroeien.
De lengte en dikte van het haar is verschillend per ras en per paard.
Appaloosa’s staan bijvoorbeeld bekend om hun korte, dunne staartjes:

Terwijl koudbloeden meestal een ontzettend dikke bos haar hebben. Ook is dit vaak stugger van structuur, en groeit het bij koudbloeden meestal langer door.
Dat is helaas allemaal genetisch vastgelegd.
Toch betekent dat niet dat het paard nooit met een mooie, volle staart de ring in kan. Wil je echt een langere staart, dan zou je kunnen denken aan extentions.

Ook zijn er trucjes om te staart en manen dikker te laten lijken.
Als je de staart iets korter knipt dan lijkt deze altijd dikker. Borstel hem pluk voor pluk uit met een mensenborstel, en de haren gaan iets uit elkaar staan waardoor je ook extra volume creëert.
Hetzelfde geldt voor de manen. Knip je ze korter, op één lengte, dan lijkt het alsof het paard veel dikkere manen heeft.

Leefomgeving

Een paard met stress zal juist haren verliezen, terwijl een paard dat goed in zijn vel zit veel mooier zal glanzen.
Een paard heeft van nature behoefte aan beweging, veel gras/ruwvoer en sociaal contact met andere paarden, en zal, als het regelmatig in een groep in de wei staat, dus mentaal en dus ook fysiek beter in zijn/haar vel zitten. Dit merk je absoluut terug in de vacht, manen en staart.
Veel beweging is voor een paard essentieel voor de darmwerking, de conditie en daarmee dus ook de algemene gezondheid.
Daarnaast is het ook gezond om veel in de zon te staan. Bij direct zonlicht maken paarden, net zoals mensen, vitamine D3 aan. Vitamine D is belangrijk voor de huid en haren. Een gebrek aan vitamine D kan haaruitval veroorzaken. Een paard dat veel op stal staat kan hier dus last van krijgen.

Voeding

Ook de voeding kan heel veel invloed hebben op de haargroei en/of haaruitval. Naast vitamine D zijn er meerdere mineralen en vitamines die belangrijk zijn voor de vacht.
U zal uzelf eerst de vraag moeten stellen of het paard daadwerkelijk tekorten heeft, en er supplementen moeten worden bijgevoerd.. of dat er alleen een onschuldig extraatje zal worden bijgevoerd voor net dat beetje extra glans.
Zonnebloemolie en lijnzaadolie zorgen ervoor dat paarden makkelijker door de rui heen komen en dat hun vacht meer glanst. Deze supplementen kunnen zonder problemen elke dag over het voer worden gedaan. Een eetlepel is genoeg. Heb je een paard dat iets voller mag worden dan kun je ook iets meer olie voeren. Olie zet goed aan namelijk. Verhoog de hoeveel wel geleidelijk, anders kan het paard diarree krijgen.
Maar bij echte tekorten kan ik oa Kerabol aanraden te voeren. Als je bijvoorbeeld merkt dat de hoeven erg zacht zijn of snel brokkelen, of als de vacht echt dof is, of het paard onverklaarbaar veel last heeft van haaruitval. Kerabol bevat o.a. biotine, zink en selenium, en is erg goed voor hoorn en huid. De mineralen moeten wel nog worden opgenomen in het lichaam, en het duurt daardoor een tijdje voordat je verbetering ziet. Bij paarden die echt een tekort hadden zul je na enkele maanden tot een half jaar een kring bij de kroonrand van de hoef zien verschijnen. Daar begint de nieuwe hoef te groeien.

Ziektes en aandoeningen

De meest bekende oorzaak van haarverlies is het schuren.
Er zijn meerdere redenen waarom paarden schuren, maar de meeste daarvan zijn met een goede verzorging prima op te lossen.
De oorzaak van schuren is in de meeste gevallen jeuk, en die jeuk heeft op zijn beurt weer een aantal verschillende oorzaken, waaronder schurft/mijt, eczeem, luis, wormen, allergieën, rui/haaruitval, zonnebrand en wondjes.

Schurftmijt is een parasiet die zich onder de huid van een paard nestelt. Maar dit uit zich vooral in jeuk aan de benen, en niet zo zeer in de manen/staart. Voor meer info over schurft kunt u mijn artikel over mok lezen.

Zomereczeem is een overgevoeligheid voor een klein soort vliegjes/mugjes die vooral in de zomer voorkomen, en vooral in het binnenland. Dit veroorzaakt jeuk in de manenkam en staartaanzet, en vaak schuren paarden zich tot bloedens toe. Deze overgevoeligheid is erfelijk, het wordt met de jaren erger, maar kan ook worden verergerd door verkeerd voer (eiwitrijk en suikerrijke voeding, waardoor er veel afvalstoffen in het bloed terecht komen) en door een slechte conditie en weerstand.
Zomereczeem is te verlichten door een eczeemdeken te gebruiken, door het paard dichter bij de zee te stallen, en door het voer aan te passen.

Luis spreekt eigenlijk voor zich. Luizen zijn met het blote oog te herkennen. Een luizenkam kan een handig hulpmiddel zijn hierbij.

Als het paard alleen jeuk heeft aan zijn staart dan kan het zijn dat het paard last heeft van wormen. Er zijn veel verschillende soorten wormen, en niet elke wormkuur pakt elke soort worm aan. Het is dus verstandig om bij jeuk even een worm-ei-telling te laten doen. Dat kan bij ‘het Woud’ ( http://wormbestrijding.nl/ ) en kost niet meer dan een wormkuur.

Allergieën komen vooral bij koudbloeden vaak voor; namelijk een allergie of overgevoeligheid voor suikers. Koudbloeden zijn sobere paarden die de suikers uit het voer niet zo goed kunnen verwerken als warmbloeden, en daardoor te veel afvalstoffen in hun lijf krijgen, wat zich uit in jeuk aan de benen/manen/staart, en in sommige gevallen: dikke benen, overgewicht, lusteloosheid, en natuurlijk een verminderde weerstand waardoor ook andere kwaaltjes weer een kans krijgen. Soms gaat die overgevoeligheid voor suikers gepaard met insulineresistentie.
Verder zijn er natuurlijk allerlei andere dingen waar paarden allergisch voor kunnen zijn, zoals bepaalde granen, of planten.

De rui, ook een oorzaak van schuren uiteraard. Hier is een erg makkelijke oplossing voor; namelijk dagelijks goed borstelen, en eventueel tussendoor eens wassen. Losse haren zijn het allermakkelijkst te verwijderen met een furminator. Echt een geweldige uitvinding! Het is even een investering, maar het is het zeker waard.

Zonnebrand zie je af en toe bij witte paarden waarvan de roze huid wat bloot ligt. Een oplossing is een hengstenvlecht maken die boven over de manenkam heen gaat. Op die manier kan de hete zon niet aan de huid. Maar pas op dat je hem niet te strak doet, want het paard moet nog wel de hals kunnen strekken om te grazen.
Lukt een hengstenvlecht niet? Dan kun je ook kiezen voor een eczeemdeken.
Of je kan het paard in de avonduren en ‘s nachts op wei zetten.

Verzorging

Over de verzorging is heel veel te schrijven, en je kan het je zo makkelijk of moeilijk maken als je zelf wil.
De verzorging hangt ook af van het soort haar, de lengte van het haar, en hoe het paard er mee om gaat, dus of hij/zij veel schuurt/veel in de modder rolt/er andere paarden of veulens aan de manen of staart kriebelen of eten..

Een goede borstel
Om te voorkomen dat er klitten en knopen in het haar komen zul je het regelmatig moeten borstelen. Dit geldt vooral voor langer haar. Maar borstelen kan het haar beschadigen of uittrekken als je het verkeerd doet.
De meest ideale borstel voor de manen en staart is een Oster borstel of een soortgelijke paarden- of mensenborstel.
Anti-klit
Voordat je begint met borstelen is het verstandig om een anti-klit in het haar te doen. De meeste anti-klit sprays zitten vol siliconen die een laagje om het haar vormen waardoor vuil maar ook vocht wordt afgestoten en daardoor kan het haar uitdrogen en gaan breken. Gebruik liever een gel.
Een aanrader is cowboy magic detangler. Slechts een dikke druppel is genoeg om de klitten uit het haar te krijgen. Je verdeelt de anti-klit-gel over je handen en masseert het in de manen. Op deze manier kun je ook heel gemakkelijk met je vingers de knopen en klitten eruit halen.
De techniek
Vervolgens pak je een pluk haar halverwege stevig vast en begin je vanaf het uiteinde voorzichtig te borstelen. Zo ga je langzaam omhoog richting de manenkam of staartwortel. Zorg dat je de pluk altijd goed vast houdt terwijl je borstelt, zodat je geen haar kan uittrekken.
Met beleid
Af en toe borstelen doet het haar dus goed, maar elke keer als je borstelt breken er toch weer wat haren af en trek je er weer een paar uit. Probeer het borstelen dus te beperken tot het hoognodige.
Er komen dagelijks weer nieuwe klitten in het haar. Dus soms is het beter om elke dag met de handen even de ergste klitten eruit te halen, en bijvoorbeeld een keer per week een grote borstelbeurt te geven.
Vlechten
Een goede manier om klitten te weren is door een vlecht (of meerdere) in het haar te leggen. De vlecht moet niet te strak zitten zodat je het haar niet kapot trekt, maar mag ook niet te los zitten zodat de vlecht niet uitzakt en het paard er niet snel mee blijft haken. Oefening baart kunst!
Er zijn een aantal verschillende manieren om te vlechten. In de manen kun je gewoon een aantal losse vlechten maken, maar je kan ook voor een hengstenvlecht kiezen. De laatste is wat praktischer; de paarden kunnen er niet op gaan staan of aan trekken tijdens het spelen, en zo’n vlecht blijft wat langer schoon. Maar als je paard de wei op gaat dan kun je deze vlecht het beste erin leggen terwijl het paard met het hoofd aan de grond staat, zodat hij de vlecht niet meteen los trekt als hij gaat grazen. De nek rekt dan namelijk een stuk uit, en de vlecht uiteraard niet.
Een vlecht kan makkelijk een week tot een maand blijven zitten, afhankelijk van hoe het paard ermee om gaat.

Ook de staart kan worden gevlochten om hem schoon en klitvrij te houden. Eventueel kan de vlecht dan nog in een staartzak worden gestopt. Het is wel aan te raden om alleen te vlechten in de winter in verband met de vliegen in de zomer. Een paard gebruikt zijn staart om vliegen van zichzelf en andere paarden af te meppen.
In de zomer kun je eventueel wel een ‘halve’ vlecht maken:
Op die manier kan het paard wel vliegen meppen, maar kan hij/zij wel de staart ver genoeg van zich af tillen om te voorkomen dat er mest in blijft hangen. Vooral in het voorjaar, als de mest door het verse gras wat dunner is, kan het wel eens in de staart blijven hangen.

Een staart kun je in principe erg lang laten zitten. Maar dan zul je na de winter wel een aantal uurtjes moeten uittrekken voor het uitborstelen.
Het werkt hetzelfde; cowboy magic verdelen over het haar, voorzichtig van beneden naar boven uitborstelen en dan eventueel een stukje eraf knippen. Zoals je ziet lijkt de staart na het knippen dikker.

Wassen
Af en toe een goede wasbeurt is belangrijk om het vuil uit het haar te wassen en om zodoende jeuk aan de manenkam en staartwortel te voorkomen. Maar te vaak wassen kan weer averechts werken. De huid maakt namelijk talg aan wat ervoor zorgt dat de vacht waterdicht is en wat vuil afstoot. Door te wassen met shampoo verwijder je die talglaag. Het is dus aan te raden om niet vaker dan een keer per maand met shampoo te wassen.
Zit er veel vuil en mest in de staart, dan werkt het erg goed om dit eerst even eruit te weken. Dit kun je doen met een emmer met warm water en een paar handen soda erin. Soda ontsmet tevens. Hang de staart in de emmer en laat hem er in hangen voor minstens een minuut terwijl je de staart goed kneed, en roer er even goed doorheen. Dit kun je herhalen totdat het water redelijk schoon blijft.
Dan spoel je de staart na met water en kun je de shampoo erin doen. Voor witte en blonde staarten kun je gebruik maken van ‘cowboy magic yellow out‘. Deze shampoo masseer je in het haar, goed inwrijven zodat er schuim op komt, en laat het dan 10 minuten intrekken. Na het uitspoelen kun je het eventueel nog een keer herhalen als het haar erg geel was.
Na het wassen maak je het handdoekdroog, je verdeelt wat anti-klit over het haar en borstelt het goed uit. En vervolgens laat je het gewoon drogen. Later kun je eventueel invlechten.

Samenvatting
Borstel 1x per week met een goede borstel, nadat je antiklit hebt gebruikt, en werk altijd van beneden naar boven terwijl je het haar vast houdt. Lange manen en staarten kun je losjes invlechten. En was af en toe met een goede shampoo. Dan zul je zien dat het haar mooier, dikker en langer wordt.